"Ik had mijn kanker niet willen missen"

Nou dit weer. In de psychologie hebben ze ‘posttraumatische groei’ ontdekt. Als je ernstige tegenslag in het leven hebt opgelopen, word je daar niet zelden sterker en wijzer van. Zo kan kanker, om met wielrenner Lance Armstrong te spreken, het beste zijn dat een mens in zijn leven overkomt.

Het blad Kracht van KWF Kankerbestrijding besteedt deze maand ruim aandacht aan het onderwerp. Het citeert de Tilburgse psycholoog Ad Vingerhoets, volgens wie kankerpatiënten ‘vaak’ zeggen dat de ziekte hun winst heeft opgeleverd. “Ze zijn er een ander mens door geworden. Sommigen zeggen dat hun leven beter is geworden, of zelfs dat ze het niet hadden willen missen.” Door een levensbedreigende ziekte wordt het leven minder vanzelfsprekend en ontstaat er meer waardering voor klein geluk dat anders onopgemerkt blijft, zegt Vingerhoets.

Zijn Britse collega Stephen Joseph, auteur van het boek De kracht van tegenslag, denkt dat mensen zich na een traumatische ervaring nogal eens bezinnen op wat ze echt willen en wat er echt toe doet, bijvoorbeeld een goede band met hun naasten.  Amerikaanse psychologen hameren er ook al op, dat een heftige levenservaring kan uitmonden in grotere persoonlijke kracht, intensere contacten en een versterkt gevoel voor spiritualiteit.

Boeiend allemaal, vooral het idee dat een trauma niet alleen een probleem is, maar ook een ondervinding die je kan leren aandachtiger te leven en je gevoel voor essenties te verdiepen. Maar er schuurt ook iets bij al die opgewektheid. Het is mooi als mensen winst zien in hun benarde situatie, maar hun verlies wordt er niet minder om: ze kunnen niet meer wat ze konden en hun bestaan is zowel onzekerder als lastiger geworden. Je hoeft geen tobber te zijn om het toch moeilijk te hebben met zulk verlies.

Ik heb ook nog een andere aarzeling over posttraumatische groei. Want is die groei ook terug te vinden na collectieve trauma’s? Ervaren de overlevenden van de Twin Towers 9/11 als een winstmoment? Kwam Nederland herboren uit de Tweede Wereldoorlog? Welke winst brachten honger, pest of slavernij? Was kinderprostitutie ook maar voor één slachtoffertje het beste dat hem of haar had kunnen overkomen?

Winst, verlies – misschien is dat wel een duo. Een trauma is een nare verrassing op je levenspad, dat daardoor een onvoorziene kant uitdraait. Rest een soort hinkstapsprong. En de hoop dat er om de hoek ook onvoorziene kansen liggen.

Afbeelding: sculptuur John Körmeling